Contamination Control Magazine juni 2023

CLEANROOM OMKLEEDPROCEDURE

HOE EN IN WELKE VOLGORDE?

HERZIENING ISO 14644

DEEL 8, 9 EN 10

AANPASSING NORMEN ISO 14644 DEEL 8, 9 EN 10 VOOR CHEMISCHE - EN OPPERVLAKTEREINHEID

MAXIMALE STERILITEITSGARANTIE

TOELICHTING & VERSLAG OP STUDIE OVER STERIELE BEWAARTIJDSTESTEN

WE SHARE THE KNOWLEDGE!

nieuwe cleanroomwasserij

Uitbreiding productiecapaciteit in Eindhoven!

CWS blijft groeien! Wij zijn erg trots u te kunnen informeren dat we onze productiecapaciteit hebben uitgebreid met een nieuwe cleanroomwasserij in Eindhoven. Deze cleanroomwasserij is voorzien van de allernieuwste technologieën en wordt in maart 2023 operationeel. Met deze investering zorgen wij ervoor dat wij mee kunnen blijven groeien met onze cleanroomklanten in de farmaceutische, medische en halfgeleiderindustrie. De nieuwe cleanroomwasserij is gepositioneerd direct naast onze huidige cleanroomwasserij en is geheel zelfvoorzienend. Hierdoor kunnen wij onze klanten continuïteit bieden bij calamiteiten vanaf één locatie. Kies voor ons als uw full service provider, kies voor onze passie!

Contact Nederland: +31 402621692

cleanrooms.nl@cws.com

Contact België: +32 33554903

cleanrooms.be@cws.com

Een bezoek brengen aan onze nieuwe cleanroomwasserij? Dat kan! Wij geven u graag een rondleiding.

VOORWOORD

Voor u ligt het tweede nummer van ons VCCN magazine en ik hoop dat u ziet: er is wat veranderd. En dat klopt, wij hebben namelijk het design van het blad laten aanpassen. Dit is een proces van een aantal maanden geweest, waarbij we verschillende partijen met een voorstel hebben laten komen. Onze opdracht was eigenlijk heel simpel; we willen de leesbaarheid van het blad vergroten. Dit heeft geresulteerd in meer witruimte, ander lettertype en een andere stijl. Maar dit was u natuurlijk allemaal wel opgevallen.

Dit jaar bestaat VCCN al 35 jaar en ik hoop dat u ook van de gelegenheid gebruik heeft gemaakt om de speciale uitgave (bewaarspecial) van het magazine te lezen. Leuke uitgave met bijvoorbeeld een verhaal over het ontstaan van de moderne cleanroom ongeveer 60 jaar geleden. U kunt hem nog aanvragen via de homepagina van VCCN.

In dit nummer wordt nogmaals aandacht besteed aan het 35-jarig bestaan van VCCN, de juiste omkleedprocedure bij het betreden van een kritische ruimte, nieuwe normdelen 14644 8-9-10, en contamination control strategy.

Ik wens u via deze weg alvast een fijne zomervakantie en veel leesplezier!

CLEANROOM OMKLEEDPROCEDURE

HOE EN IN WELKE VOLGORDE?

Een cleanroom omkleedprocedure kan per bedrijf enigszins verschillen, en deze is beschreven in een SOP (Standard Operating Procedure). In dit artikel wordt een richtlijn beschreven over een cleanroom omkleedprocedure om te begrijpen hoe de volgorde correct kan worden uitgevoerd op basis van aanbevelingen in IEST-RP-CC027.2 en ISO 14644-5 Bijlage B.

Door: Arthur Lettinga, Product Manager Elis Cleanroom

12

HERZIENING VAN

ISO 14644 DEEL 8, 9 EN 10

Vorig jaar zijn drie ISO 14644 normen voor chemische reinheid en oppervlaktereinheid, namelijk deel 8, 9 en 10 aangepast en uitgegeven. In dit artikel wordt de historie en de veranderde inhoud van deze normen, die met name voor technische producten van belang zijn, behandeld.

Door: Koos Agricola

24

CONTAMINATION CONTROL STRATEGY EN TRANSITIES

In de EU-GMP Annex 1 wordt gesproken over de Contamination Control Strategy (CCS). In dit artikel wordt uitgelegd wat de CCS inhoud en op welke wijze hiermee de noodzakelijke voorzieningen en beheersmaatregelen worden vastgesteld. Hierbij wordt vooral gekeken naar de verplaatsingen tussen ruimten van verschillende klassen.

Door: Frans Saurwalt, Technisch Manager Kropman Contamination control

4 VOORWOORD

6 CLEANROOM OMKLEEDPROCEDURE: HOE EN IN WELKE VOLGORDE?

12 HERZIENING ISO 14644 DELEN

Vorig jaar zijn 3 ISO 14644 voor chemische reinheid en oppervlaktereinheid, Deel 8, 9 en 10 aangepast en uitgegeven.

18

35-JARIG JUBILEUM VCCN

Terugblik op 35 jaar kennisdelen

24 CONTAMINATION CONTROL STRATEGY EN TRANSITIES

In dit artikel wordt uitgelegd wat CCS inhoud.

30 MAXIMALE STERILITEITSGARANTIE

Toelichting op en verslag van studie naar steriele bewaartijdtesten.

37 EEN DAG UIT HET LEVEN VAN...

Oscar Arenz, Business unit manager Regioprojecten Bouw en Techniek SPIE Building Solutions midden Nederland

38 CURSUS UITGELICHT

Cleanroom gedrag cursus

40 AGENDA CURSUSSEN 2023

MAXIMALE STERILITEITSGARANTIE

Een toelichting op en verslag van een studie naar steriele bewaartijdtesten voor gesteriliseerde items die worden gebruikt bij de productie van parenterale geneesmiddelen.

Door: Renee Buthe, STERIS Life Sciences Contamination Control Solutions

Welke cursussen er bij ons op de planning staan dit jaar.

41 EVEN VOORSTELLEN

41 COLOFON

CLEANROOM OMKLEEDPROCEDURE

HOE EN IN WELKE VOLGORDE?

Een cleanroom omkleedprocedure kan per bedrijf

enigszins verschillen, en deze is beschreven in een

SOP (Standard Operating Procedure). In dit artikel

wordt een richtlijn beschreven over een cleanroom

omkleedprocedure om te begrijpen hoe de volgorde

correct kan worden uitgevoerd op basis van

aanbevelingen in IEST-RP-CC027.2 en ISO 14644-5

Bijlage B.

Door: Arthur Lettinga, Product Manager Elis Cleanroom

Het hebben van de juiste set cleanroom kleding voor een kritische omgeving is een primaire zorg, maar het op de juiste manier aankleden is van het grootste belang. Als cleanroom kleding correct wordt gedragen, voorkomt dit contaminatie van het eindproduct en de drager, maar als aan- en uitkleden verkeerd gebeurt, kunnen de gevolgen enorm zijn. Daarom is cleanroom training vaak gericht op cleanroom omkleedprocedures en -gedrag. Het is geen toeval dat deze aspecten in de loop van de tijd opnieuw worden getraind om ervoor te zorgen dat iedereen vertrouwd is en blijft met de procedure. Herinneringen aan de belangrijkste aspecten zijn noodzakelijk. Stelt u zich eens voor dat u meer dan tien jaar in dezelfde omgeving werkt. U ontwikkelt dan gewoonten die slecht kunnen zijn en kunnen worden doorgegeven aan nieuwkomers en de cyclus herhaalt zich. Overigens is dit nu ook vastgesteld in de herziene Annex 1, waarbij de grade A en B operators op zijn minst jaarlijks voor omkleden en gedrag moeten worden getraind.

THUIS

In bepaalde gevallen kan worden gesteld dat een deel van de omkleedprocedure thuis begint door specifieke kledingstukken te selecteren die geen deeltjes (bijv. polyester, nylon) afgeven die als basis onder uw cleanroom kleding gaan. Juist om die reden wordt nu speciale onderkleding aangeduid om te dragen onder een coverall binnen de GMP klasse A/B. Daarnaast moet voor klasse C en D een algemeen beschermend pak worden gedragen, maar er wordt niet vermeld wat u onder dit kledingstuk moet dragen. Daarom begint contaminatiebeheersing al thuis. Bovendien zijn persoonlijke hygiëne zoals douchen, handen wassen en het kort houden van uw vingernagels zeer belangrijke factoren die de cleanroom omstandigheden kunnen beïnvloeden.

WERKPLEK

Persoonlijke kluis

Waarschijnlijk neemt de mat bij de entree van het pand van het gebouw de eerste besmetting al van de voetzolen af terwijl u naar de persoonlijke kluisjes loopt. De eerste stap is het ophalen van het ‘facilitaire pak met speciaal schoeisel’. Speciaal schoeisel wordt vaak in een persoonlijke kluis bewaard en het pak, zoals beschreven in het SOP, kan worden opgehaald als een pool item uit de kast of wordt toegewezen aan een specifieke drager en opgeslagen in een persoonlijke kluis.

De personeelskleedkamer is de laatste mogelijkheid om uw neus te snuiten, het toilet te bezoeken of wat water te drinken voordat u naar de meer kritieke omgevingen gaat.

ER WORDT NU

SPECIALE ONDERKLEDING AANBEVOLEN OM TE DRAGEN ONDER EEN COVERALL BINNEN DE GMP

KLASSE A/B.

Bovenkleding en persoonlijke bezittingen moeten in een kluis worden geplaatst. Alle sieraden en cosmetica moeten worden verwijderd. Als een medewerker ademhalings- of huidproblemen ondervindt (bijv. open wonden), moet dit onmiddellijk aan het management of teamleiding worden gemeld. Onder bepaalde omstandigheden kan het nodig zijn dat de operator

voor die dag(en) wordt overgeplaatst naar een niet-kritieke werkplek.

Na het wassen, drogen en desinfecteren van handen moet een haar- en/of baardkapje worden aangetrokken.

Al het haar en de oren moeten worden afgedekt door het kapje.

Vervolgens moeten het speciale pak en het speciale schoeisel worden aangetrokken.

ALLE CLEANROOM KLEDING

Alle cleanroom kleding moet in de volgorde van boven naar beneden worden aangetrokken, te beginnen met kledingstukken op het hoofd en verder naar beneden. Op deze manier wordt zwaartekracht gebruikt om contaminatie van schone of aseptische kleding te voorkomen. Dit geldt ook voor onderkleding (vb.: haarnetje, tuniek en broek).

MOET IN DE VOLGORDE VAN BOVEN

NAAR BENEDEN WORDEN

Tot slot kunnen na een volgende ronde van handen wassen, drogen en ontsmetten cleanroom handschoenen worden aangetrokken. Welk type (plastic, textiel) en hoeveel paren worden gebruikt, is afhankelijk van de bedrijfsspecifieke SOP.

De drager is nu klaar om rechtstreeks naar de werkplek te gaan, bijvoorbeeld

een laboratorium waar een polyester overjas kan worden gedragen of naar de kleedkamer voor een hogere classificatie (strengere klasse). Het wordt aangeraden een polyester jas en overschoenen te gebruiken als de omkleedruimte naar een ISO 5-omgeving verder weg is.

KLEEDKAMER

Eenmaal in de luchtsluis/kleedruimte naar de ISO 5-omgeving, na nog een andere procedure voor het wassen, drogen en desinfecteren van handen, moet de benodigde (steriele) cleanroom kleding worden geselecteerd.

Controleer de verpakking altijd op beschadiging en lekkage. Gebruik de kleding niet als de verpakking beschadigd is. Desinfecteer de kledingverpakking voordat u deze opent. Desinfecteer de overstapbank als deze wordt gebruikt bij het omkleden.

Hieronder volgt de volledige procedure voor het aantrekken van steriele kleding voor ISO 5-werkomgevingen.

Trek de kap aan

Haal de kap uit de verpakking en raak alleen de binnenkant aan. Trek de kap over uw haarnet en zorg ervoor dat alles onder de kap zit. Pas de kap aan voor een goede pasvorm, zie foto 1. Dit wordt vaak gedaan met een band, met drukknopen of een combinatie om deze aan de vorm van uw hoofd aan te passen.

Trek de coverall aan

Open de verpakking en vermijd contact met de buitenkant van de coverall. Pak met beide handen de coverall aan de binnenkant van de taille vast, zie foto 2. Houd de manchetten vast aan de gebreide stof en breng het kledingstuk omhoog om beide

benen vast te houden. Trek de coverall aan met behulp van de overstapbank als er een is geïnstalleerd (desinfecteer deze voor gebruik). Zet uw voeten in de coverall en trek de coverall omhoog. Doe uw armen in de coverall.

Zorg ervoor dat de kap volledig in de coverall is gestopt. Ga met het ene been over het andere heen staan, voordat u de rits sluit, om spanning op het kledingstuk te creëren, zodat u de ritssluiting gemakkelijker omhoog kunt trekken zonder de buitenkant van het kledingstuk aan te raken. Sluit tot slot de drukknoop bij de hals voor een volledige sluiting. Dit is de uitvoering van een klassieke coverall.

Er zijn ook andere designs op de markt die op een andere manier worden aangetrokken. Vraag na bij uw leverancier hoe dit werkt en of er ondersteunend materiaal beschikbaar is om dit op de juiste wijze uit te voeren.

Vermijd te allen tijde contact met niet-steriele oppervlakken. De buitenkant van de coverall (evenals de kap en boots) mag nooit de vloer of muren raken of in contact komen met de cleanroom handschoenen van de drager.

Trek de boots aan

Gebruik, indien beschikbaar, een bank om elke boot aan te trekken, zie foto 3. Desinfecteer de werkbank voor gebruik en laat het desinfectiemiddel drogen voordat u gaat zitten. Zwaai elk been over de bank zonder het oppervlak van de bank te raken. Trek de tweede boot op dezelfde manier aan.

Zet de cleanroom bril op Bevestig het mondmasker en plaats het stevig over de mond en de neus.

Inspecteer in een spiegel over de volledige lengte hoe u bent aangekleed, voordat u de cleanroom betreedt. Zorg ervoor dat alle drukknopen en ritssluitingen gesloten zijn, dat er geen blootstelling is aan huid of haar, dat het mondmasker stevig over de neus zit, dat beide handschoenen volledig over de manchetten zijn getrokken en dat de bril perfect past en afsluit. Als er geen spiegel is, maak dan gebruik van een buddy-systeem, zodat operators elkaar kunnen controleren hoe ze zijn aangekleed.

Buig uw hoofd naar voren en plaats uw gezicht op het frame van de bril, zonder de lens aan te raken (zie foto 4). Bevestig de band van silicium/textiel achter het hoofd of gebruik een lus in de stof om de bril op te zetten.

Trek de handschoenen aan

Open het pakket met steriele handschoenen en leg de handschoenen op de overstapbank. Houd de handschoenen aan de rand vast, doe ze aan en zorg ervoor dat ze volledig de gebreide manchetten van de coverall bedekken. Doe hetzelfde voor uw andere hand.

Zet bij voorkeur drie stappen per voet op de cleanroom plakmat om de resterende contaminatie van de zolen van uw cleanroom schoeisel te verwijderen. Zie foto 5.

Samenvatting van de totale procedure

• Vrijetijdskleding in een kluisje

• Handen wassen en desinfecteren

• Haarnet

• Onderkleding (van boven naar beneden)

• Cleanroom sokken/ schoenen/klompen

• Overschoenen

• Kap

• Overall

• Boots

• Mondmasker

• Steriele cleanroom bril

• Steriele handschoenen

• In spiegel controleren

• Cleanroom plakmat

BEHEER EN TRAINING VAN HET KLEDINGSYSTEEM

Zoals in de inleiding is beschreven, is nazorg niet altijd structureel geregeld in de organisatie en kan dit leiden tot slechte gewoonten van operators. De nieuwe Annex 1 bevestigt dat nazorg (opnieuw) moet worden beoordeeld en vermeldt het volgende:

Algemeen

Al het personeel, inclusief personeel dat reiniging, onderhoud, bewaking en toegang tot cleanrooms uitvoert, moet regelmatig worden getraind, gekwalificeerd en beoordeeld in disciplines die relevant zijn voor de juiste productie van steriele

producten. Deze training moet de basiselementen van microbiologie en hygiëne omvatten, met een specifieke focus op cleanroom-practices, contamination control, aseptische technieken, bescherming van steriele producten en de potentiële veiligheidsrisico's voor de patiënt als het product niet steriel is.

A/B-operators

Het personeel dat toegang heeft tot gebieden van GMP klasse A en B moet worden getraind in aseptische omkleedprocedures en aseptisch gedrag. Naleving van aseptische kleedprocedures moet ten minste eenmaal per jaar worden bevestigd door beoordeling en periodieke

AL HET PERSONEEL MOET

herbeoordeling, en moet zowel visuele als microbiële evaluatie omvatten (met behulp van controlelocaties zoals vingers met handschoenen, onderarmen, borst en kap (gezichtsmasker / voorhoofd).

Daarom vormen het juiste beheer, training, controle en audits een positieve stimulans om het gewenste niveau van reinheid te handhaven.

SCHRIFTELIJKE PROCEDURES

MOETEN DUIDELIJK

ZIJN EN GEEN RUIMTE

IN DISCIPLINES DIE RELEVANT ZIJN

VOOR DE JUISTE

PRODUCTIE VAN

STERIELE PRODUCTEN.

Cleanroom omkleedprocedures hebben veel te maken met het gedrag en de vaardigheden van de operator, die van cruciaal belang zijn om op een uitstekend niveau te behouden. De schriftelijke procedures moeten dus duidelijk zijn en geen ruimte laten voor verkeerde interpretaties. Het begint met de dingen goed te doen (strategisch niveau van QA) door de juiste procedures (SOP) te hebben voor de specifieke cleanrooms en vervolgens de juiste dingen te doen (uitvoerend niveau door operators) door deze procedures te volgen en ze steeds weer correct uit te voeren.

Het is moeilijker dan het lijkt, maar nazorg zou moeten uitwijzen of de juiste weg wordt bewandeld. 

REGELMATIG WORDEN GETRAIND, GEKWALIFICEERD EN BEOORDEELD

HERZIENING VAN ISO 14644 DEEL 8, 9 EN 10

Vorig jaar zijn drie ISO 14644 normen voor chemische reinheid en oppervlaktereinheid, namelijk deel 8, 9 en 10 aangepast en uitgegeven.

In dit artikel wordt de historie en de veranderde inhoud van deze normen, die met name voor technische producten van belang zijn, behandeld.

Bijna 15 jaar geleden was de filosofie van de ISO TC209 het introduceren van alternatieve classificaties naast de ISO 14644-1 cleanroom classificatie. Luchtreinheid met betrekking tot moleculaire contaminatie werd geclassificeerd in ISO 14644-8. Bij een deel van de TC209 leden leefde het idee dat er ook cleanrooms kunnen zijn waarin alleen de moleculaire contaminatie wordt beheerst. In die tijd realiseerde men zich ook de impact van oppervlaktereinheid en ontstond het idee dat je een cleanroom ook op basis van oppervlaktereinheid zou moeten kunnen classificeren. Daarom werd een classificatiesysteem voor oppervlaktereinheid met betrekking tot deeltjes (deel 9:2012) en chemische stoffen (deel 10:2013) ontwikkeld. Tegelijkertijd werd in deel 8:2013 de term moleculaire contaminatie (uit 2006) vervangen door chemische contaminatie.

Klassen werden gegeven als de logaritme van de metrische contaminatie concentratie. De logaritmische classificatie is geïntroduceerd in de ISO 14644-1:1999 om een duidelijk onderscheid te maken met het voormalige Federal Standard cleanroom classificatiesysteem.

DEZE NORMDELEN ZIJN IN FEITE

ALLEEN TOEPASBAAR VOOR

HET MONITOREN VAN LUCHT- EN

OPPERVLAKTEREINHEIDSNIVEAUS

OP SPECIFIEKE (KRITIEKE) LOCATIES.

SYSTEMATISCHE REVIEW

Een paar jaar vóór de publicatie van de herziene ISO 14644-1 in 2015 begon men zich te realiseren dat de classificaties in deel 8, 9 en 10 verwarrend waren. In deel 8, 9 en 10 was er geen systematische aanpak, zoals bij de cleanroom classificatie op basis van deeltjes in de lucht in deel 1, voor het classificeren van een complete cleanroom. Deze normdelen zijn in feite alleen toepasbaar voor het monitoren van lucht- en oppervlaktereinheidsniveaus op specifieke (kritieke) locaties. De wijze waarop een monitoringprogramma kan worden opgezet is toen beschreven in ISO 14644-2:2015. In 2014 werd besloten deze discussie op te pakken na de systematische review van deel 9 in 2017 en deel 8 en 10 in 2018.

Bij de systematische review werden echter alle drie normen geaccepteerd zoals ze waren gepubliceerd. Toen heeft de ISO TC209 een speciaal redactieteam opgericht om de klassen in deel 8, 9 en 10 om te zetten in monitoring niveaus. Dit team werd ondersteund door het BSI (British Standards Institute). De drie herziene normen zijn afgelopen jaar gepubliceerd.

CLEANROOM CLASSIFICATIE

Cleanrooms kunnen alleen worden geclassificeerd volgens ISO 14644-1:2015 en daar kunnen een of meer reinheidsparameters aan worden toegevoegd. Wanneer een beoordeling van luchtreinheid door middel van chemische concentratie (ACC: Air Cleanliness by Chemical concentration), oppervlaktereinheid door deeltjesconcentratie (SCP: Surface Cleanliness by Particle concentration) of oppervlaktereinheid door chemische concentratie (SCC: Surface Cleanliness by Chemical concentra-

tion) op kritieke beheersingsaspect(en) wordt toegevoegd als een reinheidsattribuut aan de classificatie van luchtreinheid door deeltjesconcentratie in de lucht in overeenstemming met ISO 14644-1, dan kan de ruimte worden omschreven als een cleanroom of clean-zone. Als ACC (ISO 14644-8), SCP (ISO 14644-9) of SCC (ISO 14644-10) alleen wordt gebruikt, wordt de ruimte omschreven als een beheerst gebied (controlled zone). Lokaal kan men volgens ISO 14644-2:2015 een deeltjesconcentratie limiet (ACP: Air Cleanliness by Particle concentration) voor monitoring toepassen. Deze concentratie is kleiner of gelijk aan de klasse concentratie in de operationele toestand.

ISO 14644-8: 2022, ACC

ISO 14644-8:2022 (Assessment of air cleanliness by chemical concentration) beschrijft het testen en monitoren met behulp van indelingsniveaus. Deze niveaus worden gespecificeerd door middel van een descriptor als “ISO-ACC” en geven de

maximale totale chemische concentratie aan voor een contaminatie categorie, een individuele stof of een groep stoffen. Een ACC-classificatie getal is alleen geldig in combinatie met de ACC-descriptor die de chemische stof of stofgroep specificeert waarvoor dit niveau-getal geldig is. De ISO-ACC-descriptor wordt uitgedrukt als:

ISO-ACC Level N (X) met N = log10 [Cx]

waarin:

X is een chemische stof of een groep chemische stoffen die omvat, maar niet beperkt

is tot: zuur (ac), base (ba), biotoxisch (bt), condenseerbaar (cd), corrosief (cr), doteringsmiddel (dp), organisch, totaal (or), oxidant (ox) of een groep stoffen of een individuele stof.

N is het ISO-ACC-niveau, de logaritmische concentratie-index, Cx, uitgedrukt in gram per m3, en valt binnen een grensbereik van 0 tot −12. Tussenliggende concentraties kunnen worden gespecificeerd, waarbij 0,1 de kleinste praktische verhoging van N is.

De norm omvat directe en indirecte meetmethoden die kunnen worden gebruikt.

ISO 14644-8:2022

BESCHRIJFT HET TESTEN EN MONITOREN MET BEHULP VAN

INDELINGSNIVEAUS.

ISO 14644- 9: 2022, SCP

ISO 14644-9:2022 (Assessment of surface cleanliness for particle concentration) beschrijft een beoordelingssysteem voor oppervlaktereinheid. De mate van oppervlakte deeltjes (SCP) in een cleanroom of bijbehorende beheerste omgeving wordt aangeduid met een cijfer voor het reinheidsniveau, N, dat de maximale totale deeltjesconcentratie op oppervlakken specificeert die is toegestaan voor een beschouwde deeltjesgrootte. N wordt bepaald door:

CSCP;D = k 10 N D of N = log10 [CSCP:D • D/k]

waarin:

CSCP;D is de maximaal toegestane totale

oppervlakteconcentratie, in deeltjes per m2, van deeltjes gelijk aan of groter dan de beschouwde deeltjesgrootte; C SCP;D wordt afgerond op het dichtstbijzijnde gehele getal, waarbij niet meer dan drie significante cijfers worden gebruikt.

N is het inschalingsgetal ( grade) van het SCP-reinheidsniveau (level ), dat beperkt is tot SCP-klasse niveau 1 tot SCP-klasse niveau 8; het SCP-klasse niveau ( grade level ) nummer N wordt gekwalificeerd door de gemeten deeltjesgrootte D, in µm.

OPMERKING: N verwijst naar de exponentbasis 10 voor de concentratie van deeltjes bij de referentie-deeltjesgrootte van 1 μm.

D is de beschouwde deeltjesgrootte, in µm.

k is een constante 1, in µm.

In een tabel zijn de concentraties van deeltjes van de gerelateerde deeltjesgrootte (0,1 tot 500 µm) en SCP-niveau per m2 ≥ de beschouwde deeltjesgrootte (C SCP;D) weergegeven. Zie tabel.

De norm omvat directe en indirecte meetmethoden die kunnen worden toegepast.

ISO 14644-10, SCC

ISO 14644-10:2022 (Assessment of surface cleanliness for chemical contamination) beschrijft de principes voor het testen van de reinheidniveaus van oppervlakken op basis van chemische contaminatie. Het SCC-niveau wordt aangeduid met een indelingsgetal NSCC, waarbij NSCC de alge -

Units in particles per square metre

The values in Table 1 are concentrations of particles of the related particle size and SCP class per surface area of one square metre ( 1 m2) equal to or larger than the considered particle size (CSCP;D).

For figures in parentheses, the corresponding particle sizes should not be used for classification purposes; select another particle size for classification.

The minimum area for testing should be statistically representative of the surface under consideration.

NOTE Classification of the lower SCP classes requires numerour measurements to establish a significant value.

mene logaritme-index van C SCC-concentratie is, uitgedrukt in g/m2. Het SCC-klasse niveau is gekoppeld aan een chemische stof of stofgroep waarop deze betrekking heeft. Er worden negen verschillende beoordelingsniveaus gebruikt van 0 tot -8, waarbij niveau 0 het meest vervuild is. Tussenliggende concentraties kunnen worden gespecificeerd, waarbij 0,1 de kleinste toegestane verhoging van NSCC is. C SCC wordt bepaald door:

CSCC = 10 N SCC of NSCC = log10 [C SCC]

In alle gevallen bevatten NSCC-niveaunummers een minteken. Zeer lage concentraties worden vaak gemeten in oppervlakte getal-concentraties in het aantal moleculen, atomen of ionen per oppervlakte (1/m2). Voor het bepalen van het niveau moeten deze worden omgezet in oppervlaktemassaconcentraties in de massa-eenheid per oppervlakte (g/m2) door gebruik te maken van:

waarin:

C SCC_aantal is de oppervlakte aantalconcentratie = aantal moleculen, atomen of ionen per oppervlakte (1/m2);

C SCC is de oppervlakte massaconcentratie (g/m2);

Na is het getal van Avogadro (6,02 × 1023/mol);

M is de molaire massa van atomaire, moleculaire of ionische soorten (g/mol).

De norm omvat directe en indirecte meetmethoden die kunnen worden gebruikt.

De drie nieuwe normen kunnen ook worden toegepast voor productreinheid. Dit is gedaan in VCCN Richtlijn 12. Hierin wordt nog verwezen naar de vorige versie, maar meestal worden al ‘levels (niveau’s)’ in plaats van klassen genoemd. 

De norm omvat ook directe en indirecte meetmethoden die kunnen worden gebruik. Zoals de particle deposition rate meting met gebruik van Silicon wafers

JUBILEUM VCCN35 JAAR KENNIS CONTAMINATION CONTROL

Ter gelegenheid van het 35-jarig jubileum

van VCCN kijken we terug op de afgelopen

jaren. Vele personen hebben gewerkt aan een

stabiele vereniging waardoor de nodige kennis is ontwikkeld en gedeeld.

In 2023 viert VCCN haar 35ste jubileum. Dit vieren wij op verschillende manieren. Zo organiseren wij eind dit jaar een groot jubileumfeest waarvoor alle leden en partners uiteraard zijn uitgenodigd. Maar het Nationaal Symposium Contamination Control 2023 valt ook precies op de oprichtingsdatum. Reden waarom ook deze dag voor een groot deel in het thema van het jubileumjaar heeft gestaan. Tot slot besteden we via dit artikel aandacht aan de 35 jaar die inmiddels achter ons liggen.

OPRICHTING VCTN

Op 8 juni 1988 was het dan zover. Na een aantal vergaderingen binnen een werkgroep van TVVL, werd besloten tot de oprichting van VCTN, De Vereniging Cleanroom Techniek Nederland. Doel van deze nieuwe vereniging was en is: De kennis over ontwerp, realisatie en toepassing van cleanrooms verder te ontwikkelen, te standaardiseren en te verbreden. Het toenmalig bestuur en leden hadden de vereniging de volgende taken toebedacht:

• Organiseren van lezingen, symposia, tentoonstellingen e.d.

• Bevorderen van activiteiten op het gebied van instructie, training, scholing e.d. evenals onderzoek.

• Vaststellen van richtlijnen en normen.

• Onderhouden van goede betrekkingen met andere organisaties, nationaal en internationaal.

Deze opdracht is in de afgelopen 35 jaar met verve uitgevoerd en bovenstaande

activiteiten vinden nog steeds plaats. Een mooi moment om hierop terug te kijken.

VAN VCTN NAAR VCCN

Optisch veranderde de vereniging door wijziging in naam en logo. In 1990 werd de naam VCTN omgedoopt naar VCCN, Vereniging Contamination Control Nederland. Met deze naam werd de bredere lading, niet alleen ruimten maar ook de processen, gedekt.

LEDEN

Na 35 jaar vormen de leden nog steeds het fundament van de vereniging, zowel de persoonlijke- als de bedrijfsleden.

Persoonlijke leden

Het zijn de persoonlijke leden van VCCN die zorgen dat de vereniging blijft draaien en bestuurd wordt. Zij zitten in de verschillende commissies, geven cursussen en vertegenwoordigen de VCCN in nationale en internationale activiteiten. Dit geldt van

de allereerste leden als Philip van Beek en Rinus Ruijs tot de laatst aangemelde leden, zoals Robin Huisma en Kim Zeeuwe. VCCN telt op dit moment 168 persoonlijke leden.

Bedrijfsleden

Een belangrijke pijler voor het succes van de vereniging zijn de bedrijfsleden. Zij zorgen voor continuïteit en spelen een belangrijke rol bij kennisontwikkeling. Vanaf de oprichting is het aantal leden gestaag blijven groeien tot een aantal van 340 nu. De eerste, nu nog actieve, bedrijfsleden op 1-6-1988 waren GOM, Curium Netherlands BV, Texwipe en MANN+HUMMEL Vokes-Air BV. Het laatst toegetreden bedrijfslid is Sanofi. VCCN telt op dit moment 339 bedrijfsleden.

Op 5 oktober 1988 werd de eerste ledenvergadering van de VCTN gehouden. Op de foto het toenmalige bestuur van VCTN, v.l.n.r. Jaap van Haaften secretaris, Ronald ter Haar bestuurslid, Jules Huyghe penningmeester, Kees te Velde voorzitter, André de Weijert algemeen secretaris, Dolf Brokkelkamp ondervoorzitter, Henk Otto bestuurslid en Jack van Asten bestuurslid.

Voor een overzicht van de leden kun je als lid inloggen op de website bij www.vccn.nl/ledenlijst

VOORZITTERS

Meerdere voorzitters zorgden ervoor dat de missie van VCCN, Sharing the Knowlegde, werd bewaakt en vertegenwoordigden de vereniging in binnen- en buitenland. Elke bestuursperiode had zijn eigen aandachtspunten en in iedere periode ontwikkelde de vereniging zich ook verder.

Voorzitter 1988 - 1992

Deze periode stond in het teken van de opbouwfase van VCCN. Dit betekende het opzetten van werkgroepen en diverse commissies voor het verzorgen van de kennisdeling en het aangaan van het lidmaatschap bij ICCCS. Bij aanvang van de eerste ledenvergadering op 5 oktober 1988 hadden zich reeds 125 persoonlijke leden en 76 bedrijfsleden aangemeld.

Voorzitter 1992 - 1994

Vanaf de start was Jules penningmeester van VCCN en in 1992 nam hij de voorzittershamer over van Kees te Velde. In zijn bestuursperiode werd onder andere de Commissie Opleidingen opgericht. Dit heeft geleid tot een uitgebreid cursusaanbod. Verder werd de bijdrage aan internationale normen geïntensiveerd.

Henk Otto

Voorzitter 1994 - 1997

Tijdens het voorzitterschap van Henk Otto van 1994 tot 1997 waren er hoogte- en dieptepunten, zoals de ongunstige economische situatie. Het hoogtepunt was het ICCCS symposium dat plaatsvond in 1996. Verder werd het model met projectgroepen geïntroduceerd, dat ook nu nog steeds functioneert.

Beste VCCN leden, van harte gefeliciteerd, 8 juni was de 35ste verjaardag van VCCN en daarbij horen felicitaties aan de leden, oud leden, bestuur, commissies en het verenigingsbureau. Door de tomeloze inzet van allen die een rol hebben gespeeld, en nog spelen is VCCN ook na 35 jaar nog springlevend. VCCN is een begrip in het kennisdomein contamination control, binnen en buiten Nederland, en bovendien vertegenwoordigd in alle belangrijke sectoren waar deze kennis cruciaal is. Dat is te danken aan onze leden die hun bijdrage leveren via kennis, inzet en persoonlijke inspanningen. Ik heb er alle vertrouwen in, dat deze inzet en betrokkenheid zal blijven. En dat is nodig, want VCCN heeft nog volop plannen. En hoe meer leden we hebben, hoe sneller en beter we deze plannen kunnen uitvoeren.

Kortom, meld u aan bij de ‘schoonste’ vereniging van Nederland!

Nico Sleijser

Voorzitter 1997 - 2004

De organisatie van het ICCCS symposium van een jaar eerder betekende een vliegende start van het voorzitterschap van Nico Sleijser en een internationale erkenning voor VCCN. Hierdoor werden internationale activiteiten uitgebreid. Binnen Contamination Control kwamen naast elektronica ook de gezondheidszorg en farmacie meer en meer in beeld. Met de kennis van Contamination Control zocht VCCN in die tijd contact met ziekenhuizen en de Werkgroep Infectie Preventie (WIP).

Frans Saurwalt

Voorzitter 2004 - 2014

Tijdens het voorzitterschap van Frans veranderde het denken over Contamination Control wezenlijk, zowel binnen VCCN als binnen de internationale normcommissies. Naast het bouwen van een cleanroom lag de focus ook steeds meer op het gedrag en beheersen van Contaminanten en hoe deze kennis via opleidingen kon worden gedeeld. Dit heeft mede geleid tot de CTCB-i, waarmee cleanroom opleidingen internationaal worden gecertificeerd.

Eric Stuiver

Voorzitter 2014 - 2023

On behalf of the Cleanroom Testing Certification Board (CTCB-i) I would like to congratulate VCCN on their 35th anniversary. In our Cleanroom industry it’s very important that we have qualified personal testing and managing our cleanrooms. Over the past number of years VCCN has played a very active role in the development of the CTCB-i and have trained many personal both in the Netherlands and other countries. VCCN have also provided many personal in executive roles of the CTCB-i and this has helped the CTCB-i achieve its goals of training and developing cleanroom professionals.

I would also like on a personal level thank VCCN members who have helped me in my roles both in Ireland and the international stage and wish VCCN well and continues success in the future.

De versnelling van innovaties heeft de laatste jaren grote impact op de ontwikkelingen op het gebied van Contamination Control en oppervlakte reinheid. Ontwikkelingen waar VCCN met al haar kennis mee in voorop loopt. Een van de hoogtepunten tijdens het voorzitterschap van Eric was de organisatie van het ICCCS symposium in 2018. Daarnaast vormde de verhuizing van het verenigingsbureau van Leusden naar de huidige locatie in Woerden in 2016 eveneens een hoogtepunt. In de periode van Eric maakte de vereniging de corona pandemie mee, waardoor veel belangrijke onderdelen van de vereniging, zoals cursussen en bijeenkomsten, stil kwamen te liggen. Daarentegen werd de kennis van VCCN juist benut om besmettingsriciso’s in beeld te brengen. Om de kennis over Contamination Control nog beter te borgen werd de commissie Kennis opgericht.

Bestuur

Per 8 juni 2023 wordt het bestuur

gevormd door:

• Paul Joosten, voorzitter

• Remko Noor, vice voorzitter

• Philip van Beek, penningmeester

• Petra Van Hauwe, secretaris

• André van Tongeren, bestuurslid

• Pepijn de Groot, bestuurslid

To all my friends in the VCCN,

On behalf of the Irish Cleanroom Society I would like to congratulate the VCCN on their 35th anniversary. The Irish Cleanroom Society has a long and close relationship with the VCCN, developed over the past 20 years and more. We have developed a close collaboration on a number of ISO and CEN technical committees, including ISO/TC 209 and CEN/TC 243 on cleanroom standardisation and within the ICCCS, in promoting best practice and encouraging new members and societies to get involved.

No society can survive without volunteers and it is the individual people who make a difference, through their selfless dedication to a greater cause. At our next face to face meeting opportunity I will present to the VCCN a gift from the Irish Cleanroom Society, as a symbol of the deep personal friendships we have developed over many years. Among those personal relationships I must pay a particular tribute to Frans Saurwalt, Koos Agricola and Andre van Tongeren, as I have long considered them as personal friends. There is a larger team within the VCCN, that are too many to name but I consider them as colleagues and friends too. The VCCN has made a real difference to the cleanroom industry in The Netherlands and their impact is seen across the world through their contribution to the growth of Irish Cleanroom Society and the ICCCS.

considered them as personal friends. There is a larger team within the VCCN, that are too many to name but I consider them

NORMEN EN RICHTLIJNEN

Al bij de oprichting was duidelijk dat VCCN het belang van normen en richtlijnen in relatie tot Contamination Control van groot belang vond. Er werden direct 7 werkgroepen gevormd voor verschillende onderzoeksonderwerpen:

WG I: Uitgangspunten, definities en normering van stofklassen.

WG II: Bouw, beheer en onderhoud.

WG III: Meettechniek.

WG IV: Oppervlaktereinheid.

WG V: Behaaglijkheidscriteria.

WG VI: Medewerkers in de cleanroom.

WG VII: Cleanroom condities in/bij processen.

De werkgroepen richtten zich op de ontwikkeling van VCCN richtlijnen met een toepassingsgerichte toelichting op de specifieke onderwerpen. Het is geen toeval dat deze onderwerpen ook in de huidige normdelen van de NEN-ISO 14644 terugkomen. VCCN had en heeft via de TC209 grote invloed in de totstandkoming van deze internationale normen. Zo is de eerste Richtlijn 1 Stof- en Kiemclassificatie opgegaan in NEN-ISO 14644-1.

De werkgroepen zijn, nu als projectgroepen, nog steeds actief. De laatste richtlijn die is gepubliceerd is Richtlijn 12: Product Cleanliness.

LEZINGEN & CONFERENTIES (L&C)

Met de organisatie van twee congressen met bedrijvenmarkt en enkele minisymposia en excursies per jaar zorgt de commissie L&C voor aantrekkelijke kennisoverdracht over Contamination Control binnen verschillende sectoren, als micro/ nano-electronica, lifes sciences, health, space en food. Het zijn de momenten waar kennis wordt gedeeld en waar leden elkaar ontmoeten.

Op 24 januari 1989 werd het eerste Cleanroom Technologie Symposium met Bedrijvenmarkt georganiseerd met maar liefst 450 bezoekers.

Tweejaarlijks wordt onder auspiciën van de International Confederation of Contamination Control Societies (ICCCS) door één van hun leden een internationaal congres georganiseerd. VCCN heeft dit inmiddels twee maal mogen uitvoeren,

in 1996 en 2018. Beide malen waren dit succesvolle bijeenkomsten.

OPLEIDINGEN

Vanaf het allereerste begin was een doelstelling om kennisoverdracht te organiseren met behulp van cursussen. In 1992 werd hiervoor de Commissie Opleidingen opgericht. Inmiddels is er een breed aanbod van cursussen gericht op het personeel (cleanroom gedrag), techniek en bouw (techniek, bouw en validatie)

Het ICCCS symposium in Den Haag, georganiseerd door VCCN, was een groot succes.

De VCCN Cleanroompas is een bewijs dat op een juiste wijze wordt gehandeld in een cleanroom.

en beheer (reiniging). VCCN heeft drie internationaal, via CTCB-i, gecertificeerde opleidingen, te weten de Cleanroom Gedrag Cursus, de opleidingen Cleanroom Testen en Certificeren en de opleiding Cleanroom Technology Education. De Cleanroompas is een begrip geworden en wordt steeds meer gevraagd voordat de cleanroom mag worden betreden.

De afgelopen jaren groeit het aantal personen dat een cursus bij VCCN volgt flink. In 2022 hebben maar liefst 850 personen een training gevolgd. 

Bewaarexemplaar

VCCN 1988-2013

In 2013 werd naar aanleiding van het 25-jarig jubileum een speciale uitgave van het VCCN magazine uitgegeven. Een uitgebreid verslag van het ontstaan, de ontwikkeling en de activiteiten van de vereniging tussen 1988 en 2013. Ter gelegenheid van het 35-jarig jubileum is deze uitgave nu te downloaden. Ga hiervoor naar de website van VCCN, www.vccn.nl

Cover Bewaarnummer n.a.v. 25-jarig jubileum VCCN.

Namens het TVVL bestuur en de medewerkers op het verenigingsbureau wil ik jullie van harte feliciteren met jullie 35-jarig jubileum! Dit is een prachtige mijlpaal die jullie bereikt hebben, en het getuigt van jullie voortdurende inzet en toewijding aan de sector van contaminatiebeheersing en cleanroomtechnologie. Gedurende deze 35 jaar hebben jullie, nationaal en internationaal, een enorme bijdrage geleverd aan de bevordering van kennisontwikkeling, het stimuleren van innovatie jullie vakgebied.

Jullie hebben met succes een prachtige vereniging gecreëerd waarin professionals samenkomen, kennis kunnen delen en nieuwe inzichten kunnen opdoen. Door het organiseren van evenementen, congressen en trainingen hebben jullie een platform geboden waarop de nieuwste ontwikkelingen en technologische vooruitgang kunnen worden besproken en gedistribueerd. Dit heeft professionals, jullie leden, in staat gesteld om bij te blijven met de steeds veranderende eisen en normen in de sector.

TVVL is trots op de samenwerking met VCCN en kijkt ernaar uit om deze voort te zetten. Samen kunnen we blijven streven naar vooruitgang, innovatie en kennisontwikkeling in de sector. Gefeliciteerd met jullie 35-jarig jubileum en dat jullie nog vele succesvolle jaren tegemoet gaan in het bevorderen van contaminatiebeheersing en cleanroomtechnologie.

John Lens, directeur TVVL

On behalf of the International Confederation of Contamination Control Societies we would like to congratulate the VCCN on their 35th anniversary.

The ICCCS had his own 50 year anniversary in 2022 and from the formation of the VCCN 35 years ago there has been a long and close relationship. As un umbrella organisation the ICCCS relies on the support and volunteers of the national member societies. When the ICCCS moved into a more active role in cleanrooms and Contamination Control with an executive board the VCCN stepped in provide their significant support in 2017.

We pay a particular tribute to Frans Saurwalt and Koos Agricola, as Chair and Secretary, for their selfless dedication and special efforts to enable the ICCCS to increase its promotion of cleanroom and Contamination Control best practice and encouraging new members and societies to get involved as the industry has expanded into all countries of the world today. The VCCN has made a real difference to the cleanroom industry in The Netherlands and their impact is seen across the the world through contribution to the growth and expansion of the ICCCS.

CONTAMINATION CONTROL STRATEGY EN TRANSITIES

In de EU-GMP Annex 1 wordt gesproken over de Contamination Control Strategy (CCS). In dit artikel wordt uitgelegd wat de CCS inhoud en op welke wijze hiermee de noodzakelijke voorzieningen en beheersmaatregelen worden vastgesteld.

Hierbij wordt vooral gekeken naar de verplaatsingen tussen ruimten van verschillende klassen.

WAAR HEBBEN WE HET OVER?

In de nieuwste versie van Annex 1 (2022) van de EU-GMP, die gaat over productie van steriele geneesmiddelen voor humane en veterinaire toepassing, wordt nadrukkelijk geëist dat er een strategie-document is die overzicht geeft van alle maatregelen ter beheersing van de ‘contaminatie’ gedurende de logistiekeen processtappen.

Bij het gebruik van cleanrooms vinden veel verplaatsingen plaats tussen ruimtes van verschillende klasse. Die verplaatsingen, door personen en van materialen, hulpmiddelen en apparatuur, vormen een risico dat moet worden beheerst. Het is de verwachting vanuit zowel de ISO 14644-4 [2] als de EU-GMP ANNEX 1[1], dat hiervoor structureel een strategie wordt bedacht, waarbij de bijbehorende voorzieningen en beheersmaatregelen worden vastgelegd en bijgehouden. Daarvoor is een mooie term beschikbaar: De Contamination Control Strategy (CCS).

Door: Frans Saurwalt, Technisch Manager Kropman Contamination control

Om de risico’s te minimaliseren dat het steriele product gecontamineerd wordt met deeltjes, microbiologische deeltjes (kiemen) en endotoxine/pyrogenen (bio-chemisch), is de contamination control strategie vereist.

Een van de risico’s zijn alle ‘transities’ waarbij personen en materialen van ruimtes met een lagere klasse naar ruimtes met

een hogere klasse gaan. Dat zijn typisch de momenten ‘waar iets gebeurt’ om de contaminatie die kan worden binnengebracht te beheersen.

Ook de NEN-EN ISO 14644-4 Ontwerp, bouw en opstart wijst op het belang van een goed overzicht van de logistieke stappen en een strategie om de contaminatie daarbij te beheersen.

EU-GMP Chapter 4 Annex 1

2.3 A Contamination Control Strategy (CCS) should be implemented across the facility in order to define all critical control points and assess the effectiveness of all the controls (design, procedural, technical and organizational) and monitoring measures employed to manage risks to medicinal product quality and safety.

The combined strategy of the CCS should establish robust assurance of contamination prevention. The CCS should be actively reviewed and, where appropriate, updated and should drive continual improvement of the manufacturing and control methods. Its effectiveness should form part of the periodic management review.

NEN-EN ISO 14644-4 Ontwerp, bouw en opstart benoemt dit in het hoofdstuk: CLEANROOM REQUIREMENTS (6.1) als volgt:

a) the intended use of the installation and the operations to be carried out therein;

b) regulatory requirements;

i) entry and exit of personnel, equipment and materials, in terms of quantity, movement and controls applied, such as decontamination and gowning;

t) process and product requirements that affect the installation, including cleaning and disinfection;

u) the process equipment list with utility requirements;

v) the preferred contamination control concepts and overall strategy for contamination control.

Een groot risico zijn alle overgangen (transities) van ‘buiten’ naar ‘binnen’, dus van minder schoon naar schoon. Daarbij zijn de eisen van de betreffende processtappen leidend. Om het overzicht over dergelijke transities te krijgen is een proces-flowschema in een gegeven plattegrond noodzakelijk. Figuur 1 geeft van de diverse stromen een schematische weergave.

Overal waar pijlen een grens over gaan is sprake van een transitie. Dit kan personeel betreffen, grondstoffen, hulpmaterialen, (half-)product, afval in al hun verscheidenheid.

greatest potential sources of contamination. Any activities with the potential to compromise the cleanliness of cleanrooms or the critical zone should be assessed and if they cannot be eliminated, appropriate controls should be implemented.

We kunnen dus diverse ‘transitie’ stappen onderscheiden met de nodige onderverdelingen:

1. Personensluizen (ook wel aangeduid als PAL (Personnel Air Lock)

- Ingaande sluizen (Pal-in)

- Uitgaande sluizen (PAL-uit)

2. Materiaalsluizen (ook wel aangeduid als MAL (Material Air Lock)

- Materiaalsluizen als gehele ruimte

4.10 The transfer of equipment and materials into and out of the cleanrooms and critical zones is one of the

4.12 Airlocks should be designed and used to provide physical separation and to minimize microbial and particle contamination of the different areas and should be present for material and personnel moving between different grades. Wherever possible, airlocks used for personnel movement should be separated from those used for material movement...

- Doorgeefkasten

- Speciale units:

- Oppervlakte-disinfectie-units (zoals VHP-sluizen)

- Volledige sterilisatie units (Autoclaven)

WELKE REINIGINGSSTAP IS ER NODIG?

Een overzicht over wat er op gebied van deeltjes/kiemen moet worden overbrugt bij een transitie kan in een matrix worden weergegeven. De matrix laat zien met welke factor de reinheid varieert wanneer er een transitie van een ruimte met een bepaalde klasse gaat naar een ruimte met een andere klasse plaatsvind. Dit geldt voor zowel personen als materiaal. In tabel 1 wordt dit in beeld gebracht voor ruimtes op basis van de ISO-klasse indeling voor deeltjes in de lucht. In tabel 2 wordt dat ook in beeld gebracht maar dan op basis van de in de EU-GMP Annex 1 gehanteerde GMP-Grades.

EEN GROOT RISICO ZIJN ALLE OVERGANGEN (TRANSITIES)

VAN ‘BUITEN’

NAAR ‘BINNEN’, DUS VAN

MINDER SCHOON

NAAR SCHOON.

Tabel 1: factor van verschil in reinheid voor deeltjes in lucht op basis van ISO klassen

(*) Voor GMP grade D in-operation zijn geen limieten gedefinieerd. Als voorbeeld is een factor 10 aangehouden

Tabel 2: factor van verschil in reinheid voor deeltjes in lucht op basis van GMP grades

(*) Gebaseerd op ISO 14644-9. N.B. Er zijn meer SCP klassen en tussen klassen kunnen de beschouwde deeltjesgrootte verschillen.

Tabel 3: factor van verschil in reinheid voor deeltjes op oppervlakken op basis van SCP-niveaus

EISEN VOOR MICROBIOLOGISCHE CONTAMINATIE

Binnen de GMP-gereguleerde toepassingen conform Annex 1 zijn naast deeltjes in de lucht ook specifieke eisen gesteld aan kiemen in lucht op oppervlakken en kiem-sedimentatie tijdens gebruik.

Dit is weergegeven in tabel 5: kiemvormende eenheden (kve’s) in lucht, tabel 6: kve’s op oppervlakken en tabel 7: kiem sedimentatie.

Wat zeggen bovenstaande overzichten en hoe kunnen we daar mee omgaan?

(*) typische stap: van B ruimte in een A werkbank of A afvulmachine gebied.

(**) typische stap: bij VTGM (GMP-Z) van C ruimte in een A werkbank of een na-steriliseerbaar afvulproces onder A

(***) typische stap: bij VTGM (GMP-Z) van D ruimte in een A werkbank

(****) Vanuit A omgeving primair verpakt via een mouse hole.

Tabel 5: factor van verschil in reinheid voor kiemen in lucht op basis van GMP grades

Een ding is duidelijk: van minder schoon naar schoon moet er wat gebeuren met het object want de condities worden schoner en de eisen zijn strenger. Die eisen komen juist ook uit het proces waarvoor het product en alle hulpmiddelen een bepaalde reinheid noodzakelijk is. Voor de het vervolg richten we ons op de GMP gereguleerde situaties.

Voor een GMP stap van een D ruimte naar een B ruimte (in bedrijf dus) is duidelijk dat de lucht tenminste een factor 100 schoner is. Nu is die lucht, bij een goed ontwerp waarbij ten minste B lucht een sluis of doorgeefkast doorspoelt, niet meer het risico.

(*) typische stap: van B ruimte in een A werkbank of A afvulmachine gebied.

(**) afhankelijk van de aard van het proces/product alleen het oppervlak of het gehele object

(***) typische stap: bij VTGM (GMP-Z) van D ruimte in een A werkbank

(****) Vanuit A omgeving zijn producten doorgaans primair verpakt.

Tabel 6: factor van verschil in reinheid voor kiemen op oppervlakken op basis van GMP grades

Bij een personensluis geldt dat de sluisruimte aan de schone zijde ten minste de klasse moet hebben als de betreden ruimte. In een risico beoordeling is een persoon vaak een grote bron van contaminatie. Het advies van de D de ISO 14644-4 dan ook de toevoer lucht aan die zijde in te blazen en aan de ‘vuilere’ zijde van de sluis af te zuigen. Dit wordt ook ondersteund door de Annex 1.

Het belangrijkste is de ‘transitie’ die het personeel ondergaat. Dat betreft de kleedprocedure.

(*) Vanuit A omgeving zijn producten doorgaans primair verpakt.

Tabel 7: factor van verschil in reinheid voor kiemen sedimentatie op basis van GMP grades

Iets soortgelijks speelt ook bij transitie van materialen of hulpmiddelen. Die hebben een buitenoppervlak wat beïnvloed wordt door de omgeving van verblijf en transport. Als er een transitie naar een hogere reinheid plaatsvind dient dat buitenoppervlak bijpassend te worden gereinigd.

Naast het feit dat de condities in toenemende mate schoner worden naarmate personen en materialen verder een faciliteit in gaan, speelt er bij elke transitie ook dat moet worden voorkomen dat condities van een minder gebied de condities van het schonere gebied beïnvloeden. Daartoe dienen al die sluizen of, als ze compacte afmetingen hebben, doorgeefkasten. Ze hebben een ruimte die aan twee zijden met deuren zijn afgesloten en de deuren kunnen door een interlock niet tegelijk open.

TRANSITIE VAN MATERIALEN

Hoe ervoor kan worden gezorgd dat producten of materialen voldoende schoon de transitie maken hangt sterk af van waar het om gaat. In een risico analyse zal afhankelijk van de transitie en type materialen bepaald worden waar de grootste risico is en welke beheersmaatregelen moeten worden genomen om dit risico te mitigeren. Een aantal oplossingen worden hier beneden benoemd.

Voorverpakte gereinigde en/of gesteriliseerde materialen, wanneer dubbel verpakt, kunnen vlak voor het de materiaalsluis doorgevoerd worden, waarbij de buitenverpakking er wordt afgehaald.

Producten en materialen waar dat niet bij mogelijk is kunnen uitwendig worden afgenomen met een reinigingsdoek en met desinfectans. Dit handmatige proces vergt nauwgezetheid en goede controle/ training. [ 3, hst 4] Handmatige reiniging en desinfectie wordt gezien als een hoog contaminatie risico.

Omdat de beheersbaarheid en de mate van reductie van het handmatig reinigen beperkt is wordt doorgaans een geautomatiseerd proces toegepast. Dat kan bestaan uit een unit voor oppervlakdesinfectie of voor volledige sterilisatie. Daarbij zijn grote reducties van kiemen mogelijk (≥ 6-log reductie).

VAN SCHOON NAAR MINDER SCHOON!

Er komen ook veel transities voor van schoon naar minder schoon, zoals uitgaande personen, gereed product, gebruikt materiaal en afval. Het is duidelijk dat de oppervlakte-reinheid aspecten daar niet bij spelen. Om kruisbesmetting te voorkomen is het niet wenselijk dat de ingaande en uitgaande stromen elkaar kruisen. Gescheiden in en uitgaande sluizen zijn wenselijk, of de stromen moete tijd-geschieden zijn. In een risico analyse

kan dit tijdens een ontwerpfase worden beoordeeld. Van een bijzondere situatie voor uitgaande stromen is sprake wanneer het gaat over toxische of pathogene contaminatie.

Transities van schoon naar minder schoon kunnen eenvoudig ‘grotere’ stappen in klasse maken, maar wel onder de voorwaarde dat de richting altijd van schoon naar minder schoon is en dat er geen invloed van ‘minder schoon’ op schoon kan plaatsvinden Daartoe moet de luchtstromingsrichting en het bijpassende ruimtedrukverschil worden beheerst.

Overzicht in een CCS

Al de ‘transities’ en de bijbehorende analyses en beheersmaatregelen vormen een belangrijk onderdeel van een CCS. Door de logistieke stromen op aangegeven wijze in beeld te brengen en de bijbehorende procedures voor het kleden (personeel) en reinigen (materialen) vast te stellen en gestructureerd te bewaken wordt dit onderdeel van de CCS overzichtelijk en passend vorm gegeven. En risico beoordeling is noodzakelijk om alle risico’s te inventariseren en te mitigeren. Zo’n beoordeling moet periodiek worden plaatsvinden om bij te houden of er nieuwe risico’s zijn ontstaan. Bij elke verandering in de transities, verbouwingen ect. moet ook de risicobeoordeling opnieuw uitgevoerd worden.

REFERENTIES

Ref 1: EudraLex, - Volume 4 - Good Manufacturing Practice (GMP) guidelines, Annex 1 Manufacture of Sterile Medicinal Products, 2022, 20220825_ gmp-an1_en_0.pdf (europa.eu)

Ref 2: NEN-EN-ISO-14644-4(2022), Stof- en kiemarme ruimten en omgevingenDeel4: Ontwerp, bouw en opstarten, NEN, 2023

Ref 3: Boom F., Sterility assurance of aseptic handling, 2023, https://bit.ly/3XCfsUm 

MAXIMALE STERILITEITSGARANTIE

Een toelichting op en verslag van een studie naar steriele bewaartijdtesten voor gesteriliseerde items die worden gebruikt bij de productie van parenterale geneesmiddelen.

De steriele houdbaarheidstijd is afhankelijk van het sterilisatieverpakkingssysteem, de prestaties van de operator en de prestaties van de sterilisatiecyclus. Nadat het steriliseren heeft plaatsgevonden, moeten onderdelen en apparatuur worden gebruikt binnen een getest en gevalideerd tijdsbestek. Deze toegestane bewaartijd wordt separaat vastgesteld voor elk gesteriliseerd artikel en bijbehorend sterilisatieverpakkingssysteem en wordt over het algemeen bevestigd door een aseptische processimulatie (APS). Benchmarking van fabrikanten binnen de farmaceutische en biofarmaceutische industrie is gedaan om te bepalen of er algemene praktijken bestaan voor het vaststellen van bewaartijden voor geautoclaveerde artikelen die worden gebruikt bij aseptische vul-/afwerkingsproductie.

ASEPTISCHE PROCESSIMULATIE

De vastgestelde bewaartijd wordt bevestigd door gebruik te maken van "vervallen" onderdelen die op de vullijn zijn geïnstalleerd of bij aseptische vuloperaties als onderdeel van de routinematige APS. Het gebruik van gesteriliseerde onderdelen aan het einde van de bewaartijd in de APS bevestigt dat de onderdelen steriel blijven gedurende de vervalperiode. De onderzoeken naar de bewaartijd maken steriele opslag van onderdelen mogelijk, waardoor het niet meer nodig is om materialen op dezelfde dag als het vulproces te steriliseren.

Voor items die steriel moeten zijn, zorgt de sterilisatieverpakking (zakken en zakjes) ervoor dat stoom doordringt tijdens het autoclaveren en zorgt er tevens voor een microbiële barrière na sterilisatie. Door de verpakking kunnen onderdelen en apparatuur door de faciliteit en binnen de cleanrooms worden verplaatst zonder de kritieke oppervlakken die met het product in contact komen in gevaar te brengen. Dubbel verpakken of het gebruik van verpakkingsmateriaal dat compatibel is met handmatige toepassing van oppervlaktedesinfectiemiddelen zijn beide aanbevolen methoden om het risico te verminderen tijdens materiaaloverdracht naar hoger geclassificeerde ruimten. Om deze redenen is het essentieel om het sterilisatieverpakkingssysteem (constructiemateriaal en sluitingsmethode) te definiëren.

Om de prestaties van het sterilisatieverpakkingssysteem te testen en te bevestigen, zijn onderzoeken7 uitgevoerd met verschillende zakken en sluitingsmethoden gedurende een gedefinieerde bewaartijd van 30 dagen. Er werden biologische indicatoren gebruikt om sterilisatie op tijdstip nul te bevestigen en er werden steriliteitstests uitgevoerd gedurende de gehele bewaartijd.

Wat is een steriele bewaartijd?

Steriele bewaartijd is de tijd tussen sterilisatie en gebruik van een artikel bij aseptische productie. Het is de vervalduur die wordt ondersteund door gegevens.

WETTELIJKE VEREISTEN EN BRANCHERICHTLIJNEN

Meerdere regelgevende instanties (FDA, MHRA, HPRA, ANVISA, EMA) bespreken de noodzaak van houdbaarheidsonderzoeken die moeten worden voltooid om de productie van parenterale geneesmiddelen te ondersteunen. Met betrekking tot de verpakking wordt dit in meer detail gedefinieerd in de onlangs uitgebrachte

EudraLex: Volume 4, Annex 1 en wordt behandeld in andere regelgeving richtlijnen. Er zijn ook brancherichtlijnen die het gebruik van steriele onderdelen binnen de APS bespreken.

EudraLex van de Europese Unie: deel 4, bijlage 11

8.46: “Waar mogelijk moeten materialen, apparatuur en componenten worden gesteriliseerd door middel van gevalideerde methoden die geschikt zijn voor het specifieke materiaal. Na sterilisatie moet voor geschikte bescherming worden gezorgd om herbesmetting te voorkomen. Als gesteriliseerde artikelen niet onmiddellijk na sterilisatie worden gebruikt, moeten deze worden bewaard in een goed afgesloten verpakking. Er moet ook een maximale bewaartijd worden vastgesteld.”

8.48: Waar materialen, apparatuur, componenten en hulpartikelen worden gesteriliseerd in verzegelde verpakkingen of containers, moet de verpakking gekwalificeerd zijn om het risico van deeltjesvormige, microbiële, endotoxine/ pyrogeen of chemische verontreiniging te minimaliseren, en voor compatibiliteit met de geselecteerde sterilisatiemethode . Het verzegelingsproces van de verpakking moet worden gevalideerd. Bij de validatie moet rekening worden gehouden met de integriteit van het steriele beschermende barrièresysteem en de maximale bewaartijd vóór sterilisatie en de maximale houdbaarheid die is toegewezen aan de gesteriliseerde items. De integriteit van het steriele beschermende barrièresysteem voor elk van de gesteriliseerde items moet voorafgaand aan gebruik worden gecontroleerd.

Met de verhoogde mate van detail in bijlage 1 zijn sommige verwachtingen veel duidelijker, maar er zijn ook verwachtingen waarbij de uitvoeringsmethoden niet worden uitgelegd. In bijlage 1 staat nu specifiek dat houdbaarheidsstudies vereist zijn, maar hoe deze tests moeten worden uitgevoerd, wordt niet uitgelegd.

USP 12112: Apparatuur in direct contact met componenten, containers, sluitingen en steriele producten. De procedures die worden gebruikt voor het reinigen en steriliseren van contact-

oppervlakken, inclusief vuile, schone en steriele bewaartijden, moeten worden gevalideerd om ervoor te zorgen dat ze geen nadelige invloed hebben op essentiële productkwaliteitskenmerken en om de effectiviteit van de reinigingsprocedure te verifiëren en dat er geen microbiële herbesmetting/proliferatie optreedt tijdens de opslag van apparatuur.

Parenteral Drug Association (PDA) biedt de volgende richtlijnen voor de industrie in technisch rapport nr. 22, "Processimulatie voor aseptisch gevulde producten"5. In deze sectie

beschrijft de informatie worstcasevoorbeelden voor het ontwikkelen van de APS.

3.2… Andere voorbeelden van "worstcase" praktijken kunnen zijn: Gebruik van ruimte/apparatuur gedurende de maximale tijdsperiode na voltooiing van ontsmetting/sterilisatie (houdbaarheidstijd).

Regelgevende en APS-overwegingen werden besproken in Pharmaceutical Engineering maart/april 2022 bij het ontwikkelen van de simulatie om aan alle behoeften van het proces te voldoen. De onderstaande lijst bevat voorbeelden van enkele van de worstcase-uitdagingen die naar verwachting binnen een APS zullen worden uitgevoerd.

Pagina 51: APS-overwegingen - Uitdaging in het slechtste geval:...

• Wachttijd

- Schoonmaaktijd apparatuur/kamer - Wachttijd voor sterilisatie van apparatuur

OPERATIONEEL VOORDEEL

Wachttijdtesten garanderen de integriteit van de verpakking om het steriele onderdeel of de apparatuur te beschermen. Pakketten kunnen na sterilisatie in een cleanroom worden bewaard en kunnen indien nodig zonder extra voorbereidingstijd worden gebruikt. Er is veel vraag naar de autoclaaf in de meeste faciliteiten en de extra herverwerkingstijd is kostbaar en de just-in-time-beschikbaarheid kan beperkt zijn. Het bevestigen van een bewaartijd zorgt er ook voor dat geautoclaveerde onderdelen/apparatuur minder opnieuw hoeven te worden verwerkt als ze niet op dezelfde dag als sterilisatie in de productie worden gebruikt. Door de steriele bewaartijd los te koppelen van de APS, worden de mogelijke variabelen verminderd als er een storing optreedt. Vanwege de geteste worstcasescenario's, zorgt het verwijderen van onnodige variabelen voor een meer gestroomlijnd onderzoek en bepaling van de oorzaak.

HERKWALIFICATIE

Zoals eerder vermeld, zou een steriele bewaartijd worden bevestigd tijdens een APS. Het gebruik van verlopen materiaal dient tijdens deze test opnieuw te worden gekwalificeerd. Het doel van APS is echter niet alleen om een steriele bewaartijd te bevestigen. Binnen een APS zijn er meerdere variabelen die allemaal worden getest als het worstcaseproces. Vanwege de vele variabelen is het moeilijk om de hoofdoorzaak van een storing te bepalen. Het scheiden van de steriele bewaartijdstudies en de APS reduceert de variabelen tijdens de simulatie. Als deze ontkoppeling niet plaatsvindt, zou het moeilijk zijn om de steriele bewaarde delen aan te wijzen als een hoofdoorzaak in het geval van een falende simulatie.

EXPERIMENTEN ONTWERPEN

De steriliteitsgarantie wordt gemaximaliseerd door de bewaartijden te bevestigen van onderdelen of apparatuur die worden gebruikt voor aseptische productie. Elke eindgebruiker moet routinematige verpakkingsconfiguraties valideren met behulp van representatieve onderdelen en apparatuur voor een tijdsbestek dat past bij het individuele proces. Deze verpakking moet gemakkelijk te reproduceren zijn voor werknemers om consistentie te garanderen. De consistentie van de verpakking kan helpen bevestigen dat de microbiële barrière intact is na elke sterilisatiecyclus. De steriele bewaartijd moet door de eindgebruiker worden bevestigd en tijdens een APS worden getest.

Tijdens een wachttijdonderzoek zijn er meerdere variabelen die moeten worden getest om een alomvattend onderzoek te maken. In tabel 1 hieronder vindt u enkele gebenchmarkte voorbeelden uit de biofarmaceutische industrie.

VARIABLE EXAMPLE

Duration

30 Days

Part Stopper Bowl

Wrapping Tyvek®/PET film pouch

Number of Wrapping Layers 2 Layers

Closure Method

Heat Seal

Testing Method of sample Immersion

Sterilization Cycle

Bag/Pouch Size

Hard goods

Double wrapped in a pouch with a larger outer bag

en verpakt dat overdracht wordt vergemakkelijkt. Hoe het overdrachtsproces plaatsvindt na sterilisatie binnen een luchtsluis voor materiaalbehandeling kan een grote invloed hebben op de integriteit van de verpakking, wat vervolgens de microbiële barrière van de verpakking kan beïnvloeden. Het reinigen van het oppervlak van de verpakking of het verwijderen van een buitenste laag van de verpakking moet bijvoorbeeld worden getest en gevalideerd. Het proces van materiaaloverdracht zorgt er vervolgens voor dat de steriel verpakte onderdelen in de gecontroleerde cleanroom worden geplaatst. De uiteindelijke configuratie van de verpakking na materiaaloverdracht naar een schone ruimte is de verpakking die wordt getest op de steriele bewaartijd.

gebieden wordt overgebracht. Eenmaal in de hogere classificaties kan het verwijderen van de buitenste laag verpakkingsmateriaal, indien dubbel verpakt, een snellere en meer gestroomlijnde methode voor materiaaloverdracht zijn.

De beweging van materialen door de faciliteit moet worden geëvalueerd. Onderdelen moeten zodanig worden voorbereid

Onderdelen en apparatuur die tijdens een studie worden gekozen, bepalen de te testen verpakkingsconfiguraties. Verpakkingsmateriaal moet weinig deeltjes genereren om het risico voor het geneesmiddel te beperken. Het moet ook compatibel zijn met overdrachtsmethoden naar een aseptische ruimte. De overdracht wordt doorgaans voltooid door ontsmettingsmiddelen of alcohol op het verpakte item aan te brengen voordat het van mindere classificaties naar de meer kritieke

Het inpakken van onderdelen wordt bepaald op basis van het proces en de aseptische presentatie tijdens gebruik van het onderdeel, aangezien het uitpakken van het onderdeel na sterilisatie het grootste risico op steriele oppervlaktebesmetting vormt. Het gemak van uitpakken op het moment van gebruik minimaliseert het risico op besmetting door operators en de omgeving. Daarom moet het verpakkingssysteem voor elk specifiek proces en onderdeel worden geconfigureerd. Sluitingsmethoden moeten worden getest in een steriel houdbaarheidsonderzoek. Best practice-sluitingen vermijden materialen die deeltjes kunnen genereren, zoals materialen op basis van cellulose ("blue wrap") en autoclaaftape in het aseptische gebied. Volgens bijlage 1, paragraaf 8.48 maken de Best practice sluitingsmethoden het mogelijk om onderdelen uit de verpakking te verwijderen met beperkt contact van personeel of gereedschap, wat kan leiden tot verontreiniging en een risico vormt voor het eindproduct.

Elastische hoezen worden gebruikt als initiële barrières voor productcontactoppervlakken, maar worden niet beschouwd als een volledige microbiële barrière. Ze zorgen voor extra bescherming bij het installeren van onderdelen en apparatuur die in contact komen met het product om besmetting door personeel tijdens de installatie en het opzetten van de lijn te beperken.

Het tijdsbestek van het onderzoek is afhankelijk van de verwerkingsbeperkingen en onderdelen van de eindgebruiker. Voor gecompliceerde vulprocessen kan bijvoorbeeld een bewaartijd van 30 dagen nodig zijn voor flexibiliteit, terwijl voor eenvoudigere processen slechts 7 dagen nodig zijn omdat de onderdelen snel kunnen worden gebruikt. Replicaties dienen op hetzelfde tijdstip worden getest op reproduceerbaarheid. Er kunnen meerdere tijdspunten worden getest om het

vertrouwen in langere steriele bewaartijden te vergroten.

METHODOLOGIE

Er is een onderzoek uitgevoerd met onderdelen, verpakkingsmaterialen en sluitingsmethoden, deze worden weergegeven in tabel 2.

START STUDIE

Om de studie te starten, werden representatieve onderdelen gekozen op basis van veelgebruikte items in farmaceutische aseptische vul-/afwerkverwerking. Worstcase items werden ook geselecteerd op basis van grootte. d.w.z. de grootste, omvangrijke voorwerpen en de kleine, scherpe voorwerpen die moeilijk te verpakken zijn. De geteste onderdelen waren een stopkom, roestvrijstalen fittingen, slangen, vulnaalden, pincetten en glazen bekers. Deze onderdelen zijn verpakt in best practice verpakkingsoplossingen die

hieronder in tabel 2 staan vermeld.

De sluitingsmethoden, zoals weergegeven in tabel 2, zijn geïmplementeerd op basis van het gebruikte verpakkingsmateriaal. Alle geteste sluitingen zijn de standaardaanbevelingen voor elke gebruikte verpakkingsstijl. Naast het gebruik van representatieve onderdelen, werden coupons van roestvrij staal en glas getest om testvariabiliteit te minimaliseren en consistentie te garanderen. Het gebruik van de coupons is toegestaan voor volledige onderdompelingstesten in een groeimedium.

Een duur van 30 dagen werd getest als algemene tijdsduur voor deze evaluatie, met steriliteitstesten uitgevoerd op 10, 20 en 30 dagen. De tijdspunten van het onderzoek waren in stappen van 10 dagen, waardoor er meer gegevens konden worden verzameld voor elke verpakkingsconfiguratie in het geval van

een storing op het laatste tijdspunt van 30 dagen. De grotere materialen en representatieve onderdelen werden pas na 30 dagen getest met goede resultaten.

Tijdens de testperiode werd één positieve controle voor elk getest tijdstip in de ongecontroleerde opslagruimte geplaatst met de ingepakte en gesteriliseerde onderdelen. Roestvrijstalen coupons werden verpakt in acht configuraties (tabel 2) met verschillende sluitingsmethoden en veertien dagen ondergedompeld in tryptische sojabouillon (TSB) om de steriliteit te testen volgens USP 43 < 71>6. Tabel 3 hieronder geeft het aantal geteste monsters per tijdsbestek weer.

RESULTATEN

Zie tabel 4 voor een samenvatting van de resultaten.

De resultaten die tijdens dit onderzoek werden verzameld, toonden gegevens die werden verwacht. De acht biologische indicatoren waren negatief voor groei, wat bevestigt dat de sterilisatiecyclus van de onderdelen succesvol was. De positieve monsters voor elk van de tijdstippen waren de positieve controles. Het tweede positieve monster op het tijdstip van dag 30 was voor een monster dat in een kleine All-Tyvek-zak zat zonder positieve sluiting, alleen een trekkoord. Dit toont het belang aan van een goede sluiting om ervoor te zorgen dat de microbiële barrière intact blijft. Deze gegevens bevestigen dat een zwanenhalssluiting (kronkelig pad) vereist

is voor een zak met trekkoord om de steriliteit van de inhoud te behouden.

CONCLUSIE

Het voltooien van een houdbaarheidsonderzoek maximaliseert de steriliteitsgarantie van uw materialen en apparatuur, evenals het eindproduct. Het helpt ook om de herverwerking van steriele onderdelen en apparatuur te verminderen. Met deze tests kunnen eindgebruikers gesteriliseerde onderdelen en apparatuur in de schone ruimte opslaan om de benodigde hoeveelheid sterilisatie op de dag van verwerking te beperken. Geteste onderdelen en verpakkingsconfiguraties moeten routinematige verpakkinspraktijken nabootsen. Rechtvaardiging kan worden gebruikt om het aantal onderdelen dat moet worden getest te beperken met behulp van een risicogebaseerde benadering. De hier samengevatte tests ondersteunen een steriele bewaartijd van 30 dagen met behulp van Tyvek®-zakken, -zakjes en -hoezen en kunnen worden gebruikt om te helpen bij het ontwerpen van een onderzoeksprotocol door de eindgebruiker, en om vertrouwen te wekken in de

integriteitstijd van het verpakking kader. Naleving van branchevoorschriften is de verantwoordelijkheid van de eindgebruiker/fabrikant, gebruikmakend van hun unieke omstandigheden.

REFERENTIES

1) European Union Guidelines. The Rules Governing Medicinal Products in the European Union. Volume 4 EU Guidelines for Good Manufacturing Practice for Medicinal Products for Human and Veterinary Use. 2022.

2) United States Pharmacopeia 41 Chapter <1211>, “Sterility Assurance.” 2020.

3) US Food and Drug Administration. “Guidance for Industry. Sterile Drug Products Produced by Aseptic Processing- Current Good Manufacturing Practice.” September 2004

4) “Validation of Aseptic Processes- Using Media Fill” By Richard Chai and David J. W. Barber. Pharmaceutical Engineering March/April 2022.

5) PDA Technical Report #22. “Process Simulation for Aseptically Filled Products.” Revised 2011.

6) United States Pharmacopeia Chapter <71>, “Sterility Testing.” 2015.

7) Poster Presentation. “Maximizing Sterility Assurance- Sterile Hold Time Testing for Autoclaved Items within Parenteral Drug Manufacturing.” PDA Microbiology Conference, October 10-11, 2022. Washington, DC. Renee Buthe.

8) Technical Tip #0002. “Recommended Methods for closure of sterilization wrapping systems.” Revised 2018. STERIS reference 455-200-0002. 

EE600/EE610 verschildruk sensoren voor HVAC

Ideaal voor ruimtedruk systemen en filter metingen.

Meetbereiken

EE600 : 0-250/500/750/1000 Pa

EE600HR : 0-2500/5000/7500/10000 Pa

EE610 : ±25/±50/±1000Pa/0...100Pa

Nauwkeurigheid : ± 0.5 Pa

Features:

§Instelbare meetbereiken

§Diverse analoge uitgangen

§Zero en Span te justeren

§Eenvoudige installatie

§Auto zero optie

Toepassingen:

§HVAC toepassingen

§Patiëntenkamers en OK

§Flowmeting

§Cleanroom

§Filter controle metingen www.catec.nl

Multifunctionele ventilatie meters, 96xx serie

De VelociCalc is ontworpen om te werken met een breed scala aan voelers voor het meten van luchtsnelheid, temperatuur, relatieve vochtigheid, verschildruk, CO en CO . Het ergonomische ontwerp omvat een voeler 2 houder en geïntegreerde magneten voor bevestiging aan kanalen of andere metalen oppervlakken voor handsfree bediening.

Toepassingen:

§HVAC testen en balanceren

§Cleanroom testen

§Biologische veiligheidskast en laboratorium zuurkast testen

§IAQ onderzoeken

§Binnen klimaatanalyse

Geavanceerd kleuren display!

We hebben de kennis, de ideeën, de materialen...

EEN DAG IN HET LEVEN VAN... OSCAR ARENZ

Business unit manager Regioprojecten Bouw en Techniek

SPIE Building Solutions midden Nederland

ZORG DRAGEN VOOR OPTIMALE TEVREDENHEID

Als BU manager draag ik de verantwoordelijkheid voor het behalen van afgesproken doelstellingen. De taken die hierbij komen kijken zijn veelomvattend, maar samengevat komt het neer op “zorg dragen voor optimale klant- en medewerkerstevredenheid”. Dan volgt de rest vanzelf.

FLEXIBELE INDELING MET EEN VASTE ROUTINE

In mijn werk is geen dag hetzelfde, maar ik probeer mijn dag in 4 blokken op te delen. Ik start de dag altijd met een rondje over de afdelingen. Vervolgens besteed ik aandacht aan een of meer optimalisatie- en innovatietrajecten. Het derde dagdeel bestaat uit relatiebezoeken, zowel intern als extern. En het vierde blok bestaat uit alle voorkomende ad-hoc zaken, rapportages en administratieve zaken. De volgende vaardigheden zijn daarbij in mijn functie onmisbaar:

• Empathie en Sympathie: toon oprechte interesse.

• Deskundigheid en ervaring in het vakgebied. In mijn geval bouw- en installatietechniek, met als specialisatie “controlled environments” en procestechniek.

• Eerlijkheid en slagvaardigheid: ‘geen woorden maar daden’.

• Verantwoordelijkheid en plichtsbesef. Loop voorop en zet een tandje bij wanneer dat nodig is om een klant of team te helpen.

TROTS OP PROFESSIONELE TEAMS

Het meest trots ben ik op onze professionele teams; van tendermanagement, naar engineering en vervolgens de projectteams die het mogen realiseren. Bij ieder opgeleverd project, klein en groot, ben ik weer trots op de prestaties van de betrokken teams.

KENNIS UP TO DATE HOUDEN

Mijn kennis houd ik op peil door ieder jaar minimaal 1 opleiding te volgen. Daarnaast ben ik aangesloten bij verschillende vakgroepen en lever ook actief een bijdrage aan o.a. VCCN (Lezingen en Symposia). Natuurlijk lees ik C2MGZN, hét magazine voor alle professionals rondom het gebied van cleanroom techniek en contamination control, Bouwen aan de zorg Platform over bouw en ontwikkeling in de zorg in Vlaanderen en Nederland en CACR magazine The Clean Air and Containment Review

AANDACHT VOOR EEN LEEFBAAR KLIMAAT

Als ik tot slot één ding zou mogen veranderen binnen de cleanroom industrie, dan is dat de hoeveelheid (vezelvrije-)papieren - en andere overbodige materialen - die nog steeds worden gebruikt in de “controlled environments”. En de onnodige hoeveelheid energieverbruik, omdat alles wat je ooit maar zou kunnen verzinnen, moet kunnen worden verwerkt in die ene cleanroom, waardoor de eisen aan de ruimtecondities veel te hoog zijn. Ik zou graag vaker de “product afhankelijke” klimaatinstelling willen toepassen zodat we straks een leefbaar klimaat overhouden voor onze (klein-)kinderen.

CURSUS UITGELICHT CLEANROOM GEDRAG CURSUS - GMP

Om personen werkzaam in een cleanroom bewust te maken van hun invloed op de luchtkwaliteit in een cleanroom heeft VCCN de Cleanroom Gedrag Cursus opgezet. Je maakt tijdens deze cursus kennis met de strenge eisen die gesteld worden aan het betreden van een cleanroom. Door het volgen van deze basiscursus begrijp je waarom deze strenge eisen noodzakelijk zijn. De Cleanroom Gedrag Cursus is een voorwaarde voor iedereen die incidenteel of intensief te maken heeft of gaat krijgen met het verblijf of werken in een cleanroom.

JE LEERT DE TECHNIEKEN DIE

NODIG ZIJN VOOR

ontvang je een certificaat en de CleanroomPas® in de vorm van een badge. Door het tonen van deze pas weet de beheerder van een cleanroom dat je kennis hebt genomen van de eisen en verplichtingen ten aanzien van de toegang tot en verblijf in cleanrooms. Deze persoonsgebonden CleanroomPas® is vijf jaar geldig en om deze te verlengen kun je de VCCN Opfris Cleanroom Gedrag Cursus volgen.

GOWNING QUALIFICATION OPTIONEEL

ALGEMENE INFORMATIE

De Cleanroom Gedrag Cursus is bedoeld voor als je voor het eerst in aanraking komt met het vakgebied cleanrooms, als je voor werkzaamheden in een cleanroom moet zijn en via een door VCCN afgegeven CleanroomPas® kenbaar wil maken dat een je cursus hierin met goed gevolg hebt doorlopen of als je jouw kennis op het gebied van oppervlakcontaminatie wil vergroten.

De VCCN Cleanroom Gedrag

Cursus staat ook in het teken van Good Manufacturing Practices (GMP). GMP staat voor een goede manier van produceren en is een kwaliteitsborgingssysteem voor de humane en veterinaire farmaceutische industrie, de cosmetische industrie en de voedingsmiddelenindustrie. Dit systeem is belangrijk voor het tegengaan of beperken van vervuiling aan het productieproces of het (laboratorische) onderzoek.

CLEANROOMPAS® EN OPFRISCURSUS

Tot slot is deze cursus internationaal gecertificeerd via ICCCS (International Confederation of Contamination Control Societies). De cursusdag wordt afgesloten met een toets. Bij een positief resultaat

De Cleanroom Gedrag Cursus - GMP wordt gegeven met en zonder gowning qualification. Kies je voor de cursus met gowningqualification? Dan volg je de basiscursus zoals hierboven beschreven en komen als extra onderdeel de kleedprocedures aan bod. Met de kleedprocedures leer je hoe te kleden volgens de richtlijnen. Dit wordt meteen in de praktijk gebracht in de cleanrooms. Je leert de technieken die nodig zijn voor het steriel houden van je werkkleding voor het tegengaan van ziektekiemen in virus- en bacteriegevoelige ruimtes. Je wordt ook microbiologisch gekwalificeerd voor het correct aankleden door het stempelen van de kleding met Rodac platen en de handschoenen met settle plates. De resultaten van deze test zullen op het gowning certificaat, uitgegeven door Biotech Training Facility, worden vermeld.

Cursusinhoud

• Product afbreukrisico’s

• Deeltjes:

- Stof- en kiemontwikkeling

- Gedrag

- Stoftechniek

• De mens als bron van contaminatie

- Kleding

De cursus is Nederlandstalig en er is geen specifieke vooropleiding nog. Een lesdag duurt van 9.30 tot ca 16.00 uur en kunt deze cursus volgen op de locaties Woerden, Eindhoven of Amersfoort. Let wel op; de Cleanroom Gedrag Cursus mét gowning qualification wordt alleen gegeven bij Biotech Training Facility (BTF) in Leiden. Op de locaties in Woerden en Amersfoort is gowning qualification helaas niet mogelijk.

MEER INFORMATIE

Scan de QR code voor meer informatie en overzicht van alle startdata. Heb je een vraag over deze of andere VCCN cursussen bel 088 401 06 50 of mail naar cursus@vccn.nl 

- Gedrag en discipline voor en tijdens aanwezigheid in een cleanroom

- Procedures, werkplekbeheersing en communicatie.

• Reinigingaspecten

AGENDA CURSUSSEN 2023

27

SEPTEMBER 4

OKTOBER 18

OKTOBER 18

OKTOBER 25/26

OKTOBER

2 & 8

NOVEMBER

2, 8 & 9

NOVEMBER 6

DECEMBER 13

DECEMBER

OPFRIS CLEANROOM GEDRAG CURSUS GMP Woerden

EVEN VOORSTELLEN

PM2 Projectmanagers

CLEANROOM GEDRAG CURSUS GMP Woerden

CLEANROOM SCHOONMAAK CURSUS Woerden

CLEANROOM REINIGING CURSUS Woerden

PM² helpt opdrachtgevers in de sectoren Onderzoek, Onderwijs en Zorg bij de nieuwbouw en renovatie van duurzame laboratoriumprojecten. We begeleiden het proces als projectmanager, ontwerpen de labinrichting als ladadviseur of staan uw gebruikersorganisatie bij als gebruikersadviseur. De combinatie van strakke processturing en inhoudelijke kennis van laboratoria onderscheidt ons van onze collega-bureaus. We zijn thuis in microbiologische, chemische en fysische laboratoria en cleanrooms in de markten onderwijs, onderzoek en zorg. Zie voor meer informatie www.pm2.nl

CLEANROOM TECHNIEK CURSUS Woerden

NIEUWE BEDRIJFSLEDEN

Wilvo Melkweg 1

OPLEIDING CLEANROOM TESTEN EN CERTIFICEREN BELANGSTELLENDEN EN ASSOCIATE Woerden

OPLEIDING CLEANROOM TESTEN EN CERTIFICEREN PROFESSIONAL Woerden

CLEANROOM GEDRAG CURSUS GMP Amersfoort

5571 SM BERGEIJK www.wilvo.nl/contact

St. Antonius Ziekenhuis

Koekoekslaan 1

3435 CM NIEUWEGEIN www.antoniusziekenhuis.nl

ScanModul Nederland B.V.

Vleugelboot 32 b

3991 CL HOUTEN www.scanmodul.com

Adryan Wilgenbos 2

CLEANROOM CONTAMINATION CONTROL Woerden

3311 JX DORDRECHT www.adryan.com

Canisius Wilhelmina Ziekenhuis

Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ NIJMEGEN

Sanofi Cell Therapy

Paasheuvelweg 25

1105 BP AMSTERDAM

Data onder voorbehoud Bezoek voor meer informatie www.vccn.nl

VE-Systems

Ohmstraat 8

3861 NB NIJKERK

COLOFON

EVEN VOORSTELLEN

Adryan

Adryan is an internationally operating services group. From our offices in The Netherlands and Switzerland, we offer a full range of services for the (Bio-) Pharmaceutical and High-End Food industry. We distinguish ourselves in the areas of Project Management, Engineering, Commissioning Qualification Validation (CQV) and Compliance.

We continuously focus on the quality of our services and on developing our staff ’s (soft and hard) skills and technical knowledge, because as a consultancy and engineering company our success lies in working with highly trained experts with extensive experience in their field of work.

EVENEMENTEN

MINISYMPOSIUM CONTAMINATION

CONTROL IN EEN LABORATORIUM OMGEVING

SEPTEMBER 1

NOVEMBER

CONTAMINATION CONTROL

CONGRES 2023

Jaargang 36 editie

2-2023

C2MGZN is een uitgave van VCCN, Vereniging

Contamination Control

Nederland

REDACTIE

Philip van Beek

Arthur Lettinga

Jos Bijman

Femke van Egmond

REDACTIE COÖRDINATIE

Verenigingsbureau VCCN

Korenmolenlaan 4, 3447 GG Woerden

T 088 - 401 06 10 f.vanegmond@vccn.nl

ADVERTENTIEVERKOOP

Kijk voor advertentietarieven op www.vccn.nl/c2mgzn of mail naar info@vccn.nl

LIDMAATSCHAP VCCN

Persoonlijk lidmaatschap € 50,- per jaar (incl. btw)

Bedrijfslidmaatschap € 225,- per jaar (excl. btw)

FOTOVERANTWOORDING

Archief VCCN

VORMGEVING EN REALISATIE

Studio Campo

VERANTWOORDING

De realisatie van Contamination Control Magazine is zorgvuldig voorbereid, gepland en uitgevoerd. Desondanks kan VCCN geen verantwoordelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden.

COPYRIGHTS

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

1 november 2023, Spant Bussum

Contamination Control Congres

Zet woensdag 1 november maar alvast in je agenda, want dan draait het in het Spant! in Bussum weer allemaal om contamination control tijdens het VCCN Contamination Control Congres 2023. Tijdens inspirerende lezingen, forumdiscussies en workshops ligt de focus weer op het delen van kennis tussen verschillende sectoren. Daarnaast heb je uitgebreid de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten én leer je op de bedrijvenmarkt meer over de nieuwste technieken en diensten.

Meer informatie

Scan de QR code om je aan te melden voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van het Contamination Control Congres 2023 en andere ontwikkelingen binnen VCCN.

WE SHARE THE KNOWLEDGE!